Dokumentacja geologiczno-inżynierska w projektach budowlanych. Jak sporządzić dla inwestycji budowlanej dokumentację geologiczno-inżynierską, zgodnie z prawem geologicznym i górniczym oraz oceną geotechnicznych warunków posadowienia obiektu do projektu budowlanego.

Dokumentacja geologiczno-inżynierska (DGI) to opracowanie zawierające pełną ocenę warunków gruntu i wód podziemnych na potrzeby planowanej inwestycji budowlanej. Powstaje na podstawie projektu robót geologicznych (PRG) oraz wykonanych na jego bazie badań terenowych (np. odwierty, sondowania) i analiz laboratoryjnych. Dostarcza wszystkich informacji niezbędnych do zaprojektowania bezpiecznego obiektu budowlanego, w tym m.in. opis budowy geologicznej podłoża, poziomu wód gruntowych, wyników badań gruntów i parametrów geotechnicznych oraz zalecenia dotyczące odpowiedniego zabezpieczenia i posadowienia obiektu budowlanego. Dodatkowo zawiera oceny wpływu inwestycji na środowisko gruntowe i wskazuje ewentualne zagrożenia geodynamiczne (np. ryzyko osuwisk) mogące wystąpić na danym terenie. Wszystkie te dane są kluczowe przy tworzeniu projektu budowlanego – właściwie wykonana DGI może mieć wpływ na uzyskanie pozwolenia na budowę, ponieważ organy administracji wymagają rzetelnych badań podłoża gruntowego dla bezpiecznej realizacji inwestycji.

Analiza wyników badań geotechnicznych jest kluczowa przy opracowywaniu DGI. Na zdjęciu specjaliści sprawdzają rezultaty sondowań i wierceń przed sporządzeniem finalnego raportu.

Kiedy potrzebna jest dokumentacja geologiczno-inżynierska?

Nie każda inwestycja wymaga pełnego opracowania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami (m.in. rozporządzenie z dnia 25 kwietnia 2012 r. dotyczącym ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych) dokumentację geologiczno-inżynierską sporządza się tylko w ściśle określonych przypadkach. Prawo budowlane wprowadza pojęcie kategorii geotechnicznej obiektu budowlanego (I, II lub III), która zależy od skali i typu budowli oraz od złożoności warunków gruntowych na danym terenie. To właśnie kategoria geotechniczna obiektu i ocena złożoności warunków podłoża decydują, jakie opracowanie będzie wymagane. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o kategoriach geotechnicznych i obowiązujących wymogach dokumentacyjnych – zobacz zakładkę „Opinia geotechniczna”.

W przypadku obiektów budowlanych zaliczanych do trzeciej kategorii geotechnicznej, pełne rozpoznanie warunków jest obowiązkowe, natomiast dla inwestycji zaliczanych do drugiej kategorii geotechnicznej – zakres opracowań zależy od warunków. W uproszczeniu można przyjąć następujące zasady w zależności od skomplikowania warunków gruntowych:

Proste warunki

Występują tam, gdzie warstwy są jednorodne, nie występuje wysoki poziom wód podziemnych, a projektowany obiekt nie wymaga specjalnych fundamentów. W takich przypadkach najczęściej wystarcza opinia geotechniczna (OG). Dokumentacja geologiczno-inżynierska nie jest wymagana.

Złożone warunki gruntowe

To sytuacja, w której napotykamy np. niejednorodność podłoża, naprzemienność warstw nośnych i słabonośnych, zmienny poziom wody lub konieczność analiz dodatkowych (np. odwodnienie). Wówczas oprócz opinii przygotowuje się dokumentację badań podłoża gruntowego, a w razie potrzeby pełną dokumentację geologiczno-inżynierską.

Skomplikowane warunki

Występują przy dużych inwestycjach, głębokich wykopach, terenach pogórniczych, skarpach lub w rejonach o szczególnym ryzyku (osuwiska, wysoka agresywność chemiczna wody). Tu dokumentacja geologiczno-inżynierska jest obowiązkowa, a zakres badań terenowych i laboratoryjnych jest najszerszy.

Powyższe zasady oznaczają, że nie każda budowa wymaga opracowania dokumentacji. Dla wielu mniejszych projektów wystarczające będzie wykonać OG lub projekt geotechniczny (PG) i dokumentacje badań podłoża gruntowego (DBPG). Doświadczony geolog lub geotechnik ocenia na etapie wstępnym, jaka forma dokumentu jest wymagana dla danej inwestycji – uwzględnia on zarówno kategorię obiektu, jak i lokalne warunki po zweryfikowaniu podłoża. W przypadku bardziej wymagających inwestycji decyzja o sporządzeniu dokumentacji geologiczno-inżynierskiej zapada na podstawie badań terenowych i analizy ryzyka posadowienia obiektu. Wówczas konieczność wykonania dokumentacji może wynikać nie tylko z przepisów, ale również z zaleceń projektanta lub geologa.

Jak przebiega sporządzanie dokumentacji?

Proces przygotowania DGI składa się z kilku etapów, które nasza firma Geosolum realizuje kompleksowo w ramach usługi. Poniżej przedstawiamy główne kroki:

Projekt robót geologicznych (PRG) – to plan prac geol. opracowany przez uprawnionego geologa wraz ze wstępną prognozą warunków. Zawiera on program badań terenu (liczbę i głębokości wierceń, rodzaje sondowań, zakres badań laboratoryjnych itp.) potrzebnych do określenia geologiczno-inżynierskich podłoża. PRG musi zostać zatwierdzony przez właściwy organ administracji geologicznej (najczęściej starostwo powiatowe) przed rozpoczęciem badań.
Badania terenowe – po zatwierdzeniu projektu geolodzy wykonują prace w terenie. Zakres badań zawsze ustalany jest indywidualnie – w zależności od potrzeb projektowych oraz w celu określenia warunków posadowienia, nawet niezależnie od skomplikowania warunków gruntowych. Obejmują one najczęściej wiercenia geologiczne (otworowe) do ustalonej głębokości, pobór próbek gruntu, sondowania (dynamiczne lub statyczne) oraz pomiary poziomu wód gruntowych. Zakres badań jest zawsze dostosowany do specyfiki inwestycji – inne będzie badanie gruntu pod dom jednorodzinny, a inne dla wieżowca czy mostu. Ważne jest, by przeprowadzić wystarczająco szeroki zakres testów; tylko pełna i odpowiednio dobrana analiza pozwoli właściwie rozpoznać warunki gruntowe na działce.
Badania laboratoryjne – pobrane w terenie próbki gruntu trafiają do laboratorium. Tam specjaliści określają parametry fizyczno-mechaniczne gruntów, m.in. gęstość, wilgotność, granice plastyczności, wytrzymałość na ścinanie, ściśliwość itp. Sprawdza się również, czy woda gruntowa wykazuje agresywność korozyjną wobec betonu (istotne przy projektowaniu materiałów konstrukcyjnych). Wyniki badań laboratoryjnych pozwalają dokładnie scharakteryzować warstwy gruntu i ich właściwości. W przypadku obiektów szczególnie wrażliwych na przemieszczenia, dokumentacja może zawierać analizę odkształceniową, przygotowaną na podstawie badań geotechnicznych gruntu i szczegółowej interpretacji wyników badań geologiczno-inżynierskich.
Opracowanie dokumentu – zebrane dane terenowe i laboratoryjne są następnie analizowane przez geologa. Na ich podstawie sporządza on kompletną DGI. Opracowanie to zawiera szczegółowy opis budowy geologicznej podłoża, charakterystykę warunków gruntowo-wodnych, wykaz wszystkich wykonanych badań wraz z ich wynikami oraz interpretacją, a także model geotechniczny podłoża (profil warstw gruntów). Bardzo ważną częścią są wnioski i rekomendacje – geolog formułuje zalecenia co do posadowienia obiektu: np. proponowany typ fundamentów, ewentualne wzmocnienie podłoża, odwodnienie wykopu, zabezpieczenia skarp itp., dostosowane do stwierdzonych warunków. Zawiera także część graficzną: mapy dokumentacyjne terenu oraz przekroje geol. pokazujące układ warstw gruntu.
Weryfikacja i zatwierdzenie – ukończona dokument podlega ocenie przez odpowiednie organy oraz (podobnie jak wcześniejszy PRG) musi zostać zatwierdzona decyzją właściwego organu administracji. Proces ten jest formalnością, jeśli dokumentacja została wykonana poprawnie i zgodnie z wymaganiami prawa geologicznego. Po uzyskaniu zatwierdzenia staje się oficjalnym dokumentem urzędowym. Inwestor otrzymuje opracowanie, które stanowi podstawę dla projektanta konstrukcji przy dalszym sporządzaniu projektu budowlanego.

Wykonanie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej zgodnie z rozporządzeniem ministra środowiska

Sporządzenie odbywa się w oparciu o obowiązujące przepisy, w tym przede wszystkim "Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych" oraz zapisy ustawy – Prawo geologiczne i górnicze. Określają one zakres danych, jakie należy zawrzeć w opracowaniu oraz sposób ich przedstawienia. Rzetelne opracowanie zawiera m.in. interpretację wyników badań, wnioski projektowe oraz ocenę ryzyka geotechnicznego, co pozwala projektantom i urzędnikom ocenić warunki posadowienia obiektu w kontekście bezpieczeństwa konstrukcji.

Badania geologiczne i aspekt hydrogeologiczny w projektach budowlanych

W DGI uwzględnia się również aspekt hydrogeologiczny, który ma istotne znaczenie przy określaniu poziomu wód podziemnych, ich zmienności sezonowej, wpływu na materiały budowlane oraz ewentualnej potrzeby odwodnienia wykopu. Badania geol. w tym zakresie są pomocne zwłaszcza przy planowaniu piwnic, fundamentów głębokich czy instalacji wymagających suchego podłoża. Na ich podstawie można także ocenić, czy istnieje ryzyko zawilgocenia dolnych kondygnacji lub konieczność zastosowania dodatkowych izolacji.

Dlaczego rzetelna dokumentacja jest ważna?

Prawidłowo wykonana DGI to inwestycja, która zwraca się w postaci bezpieczeństwa i optymalizacji kosztów na budowie. Geotechniczne warunki posadowienia obiektu rzetelnie określone wpływają na projekt fundamentów – im lepsza wiedza o gruncie, tym mniejsze ryzyko nieprzewidzianych problemów podczas prac ziemnych. Projektant może zaprojektować fundamenty adekwatne do nośności podłoża, unikając zarówno przewymiarowania (zbyt kosztownych rozwiązań), jak i niedoszacowania (co grozi awarią budynku). Co więcej, dobre opracowanie pozwala uniknąć późniejszych niespodzianek, nieporozumień i kosztownych opóźnień na etapie realizacji prac budowlanych. Inwestor zyskuje pewność, że podłoże zostało właściwie zbadane, a rekomendacje geologa minimalizują ryzyko szkód w trakcie budowy i eksploatacji obiektu.

Warto podkreślić, że firma Geosolum zapewnia pełen zakres usług związanych z geologiczną obsługą oraz odpowiednim rozpoznaniem środowiska gruntowego planowanej inwestycji. Oznacza to, że nasi specjaliści mogą kompleksowo zająć się wszystkim – od przygotowania PRG przez wykonanie wymaganych badań podłoża gruntowego (zastosowanie nowoczesnych technik wiertniczych, sondowania, testy laboratoryjne), aż po opracowanie końcowej DGI i jej zatwierdzenie. Na podstawie badań podłoża w zależności od przyjętej techniki rozpoznania przedstawimy zalecenia dotyczące posadowienia. Dzięki temu inwestor indywidualny otrzymuje komplet niezbędnej wiedzy i opracowań bez zbędnego angażowania się w sprawy formalne. Nasze doświadczenie i znajomość lokalnych uwarunkowań pozwalają również doradzić, czy dokumentacja geologiczno-inżynierska jest w danym przypadku wymagana, czy może wystarczy np. opinia dla celów projektu. Zapewniamy, że wszystkie opracowania realizujemy zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami – m.in. wytycznymi rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej oraz standardami Eurokod 7.

Zapytaj naszego geologa czy dla danej inwestycji oraz oceny posadowienia wystarczy opinia geotechniczna czy trzeba wykonać dokumentację geologiczno-inżynierską?

DGI to kluczowy element przygotowań do inwestycji w trudniejszych warunkach gruntowych. Dla inwestora indywidualnego stanowi ona gwarancję, że projekt budowlany będzie oparty na solidnych podstawach wiedzy o gruncie. Choć nie zawsze jest obowiązkowa, w wielu przypadkach okazuje się niezastąpiona dla bezpieczeństwa i sprawnego przebiegu budowy. W razie wątpliwości warto skonsultować się z geologiem – specjalista oceni kategorię geotechniczną obiektu oraz warunki gruntowe i doradzi, jakie dokumenty geotechniczne są potrzebne przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę.

FAQ

Czy dokumentacja geologiczno-inżynierska jest obowiązkowa dla każdej budowy?
Nie, opracowanie nie jest wymagane przy każdej inwestycji. Dla prostych projektów (np. niewielki dom jednorodzinny w korzystnych warunkach gruntowych) wystarczy zwykle przygotowanie opinii geotechnicznej. Pełną DGI sporządza się obowiązkowo dopiero dla obiektów zaliczanych do III kategorii geotechnicznej oraz dla obiektów II kategorii, jeśli występują złożone warunki gruntowo-wodne na terenie budowy. Decyzję o tym, czy potrzeba DGI, podejmuje wykwalifikowany geolog na podstawie wstępnych badań gruntu i analizy projektu. Innymi słowy – małe, typowe inwestycje mogą obyć się bez DGI, natomiast przy trudniejszych warunkach lub dużych obiektach dokumentacja ta staje się konieczna dla bezpieczeństwa konstrukcji.